Kamień kotłowy - czym właściwie jest? Jak go usuwać? Czy szkodzi?

Kamień kotłowy jest pojęciem, o którym mówi i pisze się dość często w kontekście uzdatniania wody. Do czego się odnosi i co oznacza? Czy kamień kotłowy jest groźny? Co warto wiedzieć na temat kamienia kotłowego? I wreszcie, w jaki sposób można sobie z nim skutecznie poradzić?

Czym dokładnie jest kamień kotłowy?

Choć sama nazwa nie wszystkim na to wskazuje, to jednak większość z nas bardzo dobrze zna kamień kotłowy i przynajmniej raz w życiu miała z nim styczność i go widziała. Najprościej rzecz ujmując jest to białawy, dość kruchy, wapienny osad, jaki pozostawia po sobie woda. Ujmując to bardziej chemicznie i naukowo, można powiedzieć, że jest to osad, w którego skład wchodzą głównie węglany wapnia (CaCO3) i węglany magnezu (MgCO3). Są to związki pierwotnie występujące w wodzie, zwłaszcza charakteryzującej się wysokim stopniem twardości.

Kamień kotłowy jest wynikiem termicznego rozkładu wodorowęglanów wapnia i magnezu, które są zawarte w wodzie. To jednak nie wszystko. W skład kamienia kotłowego wchodzą także siarczan wapnia, wodorotlenek żelaza (II), krzemionka. Kamień kotłowy tworzy się w różnym tempie, a to jest zależne od wysycenia wody solami.

Jak dochodzi do powstawania kamienia kotłowego?

Kamień kotłowy wytrąci się z wody za sprawą gotowania, podgrzewania, występowania gorącej pary wodnej. Z tego powodu na jego występowanie najbardziej narażone są domowe sprzęty AGD oraz kocioł grzewczy. Osad może pojawić się na każdej powierzchni wymiany ciepła, gdzie temperatura wynosi 28°C i więcej. W wyniku wysokiej temperatury następuje rozkład jonów wodorowęglanowych do węglanowych. Podczas rozkładu najtrudniej rozpuszczalne węglany wytrącają się w postaci kamienia kotłowego, którego skład stanowią w największym stopniu węglany wapnia i magnezu. Gdyby chcieć przedstawić to w postaci reakcji chemicznej, wyglądałoby to następująco:

Ca(HCO3)2 → CaCO3↓ + H2O + CO2↑

Mg(HCO3)2 → MgCO3↓ + H2O + CO2↑

Kamień kotłowy a twarda woda

Kamień kotłowy, zwany także kamieniem wodnym, to główny skutek występowania twardości wody. Im woda jest twardsza, tym więcej takiego osadu po sobie pozostawi. Kamień jest skutkiem występowania twardości niewęglanowej. O tym, czym dokładnie jest twarda woda oraz co się z nią wiąże, możecie przeczytać w artykule: Czy w Polsce woda jest twarda?

Co powoduje kamień kotłowy?

Kamień kotłowy będzie pozostawał w urządzeniach, naczyniach, zbiornikach i innych miejscach, gdzie przepływa nieuzdatniona woda. Osad będzie widoczny na ściankach i elementach podgrzewających wodę czajników, kotłów grzewczych, bojlerów. Taka warstwa powoduje straty energii. Sprawność kotłów grzewczych i wymienników ciepła znacznie spada. Przez kamień kotłowy dochodzi do lokalnych przegrzań lub niedogrzania – ciepło jest rozprowadzanie nierównomiernie. Oderwanie się osadów od ścianek może doprowadzić do awarii, przytkania elementów urządzeń. Jego obecność doprowadza do zmniejszenia światła rur, niestabilności i zmniejszenia przepływu, oscylacji wody. Dużym problemem jest również większe prawdopodobieństwo powstawania korozji pod osadami.

Na osadzanie się kamienia kotłowego najbardziej podatne są rury stalowe. Kamień będzie gromadził się szybciej, jeśli powierzchnie są chropowate. Mówi się o tym, że już warstwa kamienia kotłowego o grubości 2 mm jest w stanie zwiększyć zużycie paliwa nawet o 25%.

Struktura kryształów kamienia kotłowego jest dość krucha, jednak przy tym bardzo uciążliwa do mechanicznego usuwania. Potrzeba sporo siły i zastosowania silnych środków chemicznych, by w pełni się go pozbyć. To nie jest dobre dla środowiska, ani też naszej kieszeni. Ponadto warstwa kamienia kotłowego potrafi się dość szybko gromadzić. Częste czyszczenie i szorowanie sprawiają, że z baterii, powierzchni zlewów, wanien czy kabin prysznicowych, dość szybko ściera się warstwa ochronna, a cała armatura ulega znacznie szybszemu zniszczeniu. Więcej informacji tutaj: Jak skutecznie usuwać osad po twardej wodzie? Znajdź idealny sposób

Kamień kotłowy będzie pojawiał się również w urządzeniach i naczyniach związanych z przygotowywaniem dań i napojów. Osad zgromadzi się nie tylko na dnie czajnika, ale może być też widoczny w potrawach i napojach. Często można go zauważyć w formie drobnych opiłków. Cienkie okruchy węglanów z pewnością popsują estetykę. Więcej o wpływie twardej wody na gotowanie także w artykule: Czy twarda woda ma wpływ na jakość dań i napojów?

Usuwanie już powstałego kamienia kotłowego

Można wyróżnić kilka metod usuwania kamienia kotłowego. Bezpieczeństwo ich wykonywania oraz koszty z tym związane są różne. Takie metody możemy podzielić na: fizyczne, chemiczne oraz mechaniczne. Fizyczna opiera się na wprowadzeniu do instalacji sygnału pola elektromagnetycznego. Metoda chemiczna opiera się na wprowadzeniu do instalacji odpowiednich środków chemicznych. Ich zastosowanie nie zawsze jest możliwe i koniecznie musi być dostosowane do tworzywa, z jakiego została wykonana dana instalacja. Metoda mechaniczna to zeskrobywanie, obtłukianie, usuwanie kamienia pod wpływem wysokiego ciśnienia cieczy. Mimo sporych możliwości usuwania kamienia kotłowego, znacznie bardziej polecane jest zapobieganie jego powstawaniu.

Jak zapobiegać powstawaniu kamienia kotłowego?

Najlepszym sposobem na zapobieganie powstawaniu kamienia kotłowego jest zastosowanie centralnego zmiękczacza wody. To naprawdę skuteczne urządzenia, które redukują stopień twardości w wodzie podawanej do całej instalacji. Dzięki temu mamy pewność, że chronione są rury, kocioł grzewczy, domowa armatura. Zmiękczacze wody działają na zasadzie wymiany jonowej. Problem kamienia kotłowego może być zniwelowany całkowicie.

Właściwy zmiękczacz wody należy dobrać przede wszystkim na podstawie zużycia wody, stopnia twardości. Pomocne będą też informacje o ilości miejsc poboru wody i osobach, które na co dzień z wody będą korzystać. Szczegóły znajdziecie w artykule: Wybierz idealny zmiękczacz wody! Jak je ze sobą porównywać?, Na jakiej podstawie dobrać zmiękczacz wody?

Do wyboru są kompaktowe zmiękczacze wody oraz dwuczęściowe. Ten drugi rodzaj jest szczególnie polecany przy dużym zużyciu wody. Przykładem może być Ecoperla Softower. Wybór kompaktowych zmiękczaczy wody jest naprawdę duży. Szybki montaż zapewnia Ecoperla Toro. Wysokie i trwałe komponenty oraz głowica sterująca od Clack to główne atuty serii Ecoperla Vita oraz Ecoperla Softcab. W Ecoperla Slimline znajdziemy sporo dodatkowych funkcji, natomiast Ecoperla Hero to jedyny w swoim rodzaju zmiękczacz wody z węglem aktywnym.

W przypadku wody z własnego ujęcia można pokusić się o stację wielofunkcyjną. Jest to urządzenie, które dzięki odpowiednio dobranej mieszance złóż filtracyjnych, jest w stanie usuwać z wody nawet pięć różnych rodzajów zanieczyszczeń: żelazo, mangan, twardość wody, związki organiczne i jon amonowy. To dobry wybór, który pozwala na kompleksową walkę z zanieczyszczeniami. Do wyboru są kompaktowe stacje uzdatniania wody, jak Ecoperla Multicab oraz dwuczęściowe, jak Ecoperla Multitower. Więcej informacji w artykule: Do czego służą stacje wielofunkcyjne? Niekiedy i w przypadku wody z własnego ujęcia sprawdzają się też zmiękczacze wody. Najlepiej przeprowadzić kompleksową analizę wody, a z jej wynikami zgłosić się po poradę do eksperta.

Kamień kotłowy problemem w przemyśle

Kamień kotłowy jest dokuczliwy nie tylko w gospodarstwach domowych. Stanowi niepożądany czynnik w sektorze przemysłowym. Wiele branż musi usuwać z wody substancje odpowiedzialne za jego tworzenie ze względów technicznych. Jego obecność mogłaby doprowadzić do szybkiej awarii wielu urządzeń i niewytwarzania produktów, jak na przykład w technologii waterjet. Tutaj często w celach prewencyjnych wykorzystywane jest nie tylko zmiękczanie wody, ale nawet jej demineralizacja. O wszystkim można przeczytać więcej w artykule: Przemysłowe stacje uzdatniania wody - co należy wiedzieć?

Usuwanie kamienia kotłowego jest tak samo ważne w układach grzewczych, jak i układach chłodniczych. Oprócz stacji uzdatniana wody w walce z kamieniem kotłowym nieocenionymi okazują się być środki chemiczne do kondycjonowania wody. Dozuje się je do układu. Po więcej informacji na ten temat zapraszamy do bezpośredniego kontaktu.