Farmaceutyki w wodzie - czym są i jak je usuwać?

Jednym z problemów naszej cywilizacji jest narastające zanieczyszczenie lekami. Niektóre z nich zostały wykryte nawet w uzdatnionej wodzie pitnej! W Niemczech potwierdzono w ujęciach wód pitnych występowanie takich związków jak diklofenak, ibuprofen, czy paracetamol. Podobne substancje są wykrywane na terenie całej Europy, także w Polsce. Unia Europejska zaostrza przepisy poprzez dwie dyrektywy, choć jak uważają niektórzy eksperci, robi to nieco na wyrost. Czy tak jest faktycznie? Skąd farmaceutyki biorą się w wodzie i dlaczego mogą stanowić zagrożenie?

Farmaceutyki w wodzie - co mówią badania?

O możliwym zanieczyszczeniu wody farmaceutykami zaczęto mówić w 1981 r., kiedy w USA pojawiły się pierwsze badania na ten temat. W Europie, analiza z 1998 r. wykonana na terenie Niemiec doprowadziła do wykrycia w środowisku naturalnym związków chemicznych występujących w lekach przeciwbólowych, psychotropowych, przeciwzapalnych, a nawet w preparatach hormonalnych.

Badanie przeprowadzone niedawno na zlecenie Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska podaje, że ilość farmaceutyków, które co roku trafiają do środowiska, jest porównywalna z rocznym zużyciem pestycydów. To bardzo alarmujące wieści! Jak się bowiem okazuje, resztki farmaceutyków i produktów ich rozkładu można znaleźć nie tylko w ściekach, ale też w wodach gruntowych i powierzchniowych. Jeśli nie masz pewności, co do składu wody, której używasz w domu, pamiętaj o zleceniu profesjonalnej analizy wody. O tym, dlaczego to takie ważne usłyszysz w zamieszczonym poniżej materiale filmowym.

Jak i dlaczego farmaceutyki trafiają do wody?

Farmaceutyki przenikają do środowiska zazwyczaj na skutek braku świadomości społecznej dotyczącej utylizacji leków. Niezużyte preparaty, zamiast z powrotem do apteki, trafiają do pojemników na odpady ogólne, a niekiedy do zlewu, albo toalety. Co więcej, niektóre leki nie są całkowicie wchłaniane przez organizm, a tym samym mogą być wydalane poprzez płyny ustrojowe, w tym także mocz, krew, pot, albo kał.

Inne źródła przedostawania się farmaceutyków do wody to:

• ścieki odprowadzane z oczyszczalni ścieków komunalnych
• hodowla przemysłowa zwierząt (akwakultura, obornik, wypas, leczenie)
• ścieki pochodzące z zakładów produkcyjnych
• nielimitowane rozprzestrzenianie się osadów ściekowych
• niewłaściwa utylizacja leków na składowiskach skażonych odpadów oraz niewykorzystanych farmaceutyków

Jakie rodzaje leków są najczęściej wykrywane w wodzie?

Farmaceutyki wykrywane w wodzie najczęściej to zazwyczaj niesteroidowe leki przeciwzapalne, antybiotyki, hormony, beta-blokery, leki psychotropowe, preparaty przeciwdrgawkowe i cytostatyczne. Szacuje się jednak, że z roku na rok niektórych grup leków i farmaceutyków jest w środowisku coraz więcej. W tym kontekście szczególnie często mówi się o jodowych środkach kontrastowych, które są podawane pacjentom oczekującym rezonans magnetyczny lub tomografię. Organizm ludzki nie metabolizuje takich farmaceutyków i wydala je w identycznej postaci. Substancje tego typu trafiają później ze ściekami bytowymi do środowiska, gdzie przechodzą szereg zmian, które finalnie mogą prowadzić do powstania szkodliwych substancji.

Czy farmaceutyki w wodzie stanowią realne zagrożenie dla środowiska i człowieka?

Leki akumulowane w ekosystemach, ze względu na wysoką trwałość chemiczną oraz powolny proces rozkładu, stanowią duże obciążenie dla środowiska. Zgodnie z najnowszymi badaniami, odpowiadają między innymi za:

• zaburzenia gospodarki hormonalnej oraz patologiczne zmiany w nerkach oraz skrzelach ryb
• zjawisko lekooporności
• zaburzenia w rozwoju mikroorganizmów bytujących w glebie
• zaburzenia w rozwoju flory wodnej (np. alg zielonych o właściwościach prozdrowotnych)

Farmaceutyki w wodzie stwarzają także możliwość wymiany części materiału genetycznego pomiędzy bakteriami oraz zwiększają prawdopodobieństwo pobierania przez nie materiału genetycznego w postaci DNA ze środowiska. Może się to odbywać na drodze bezpośredniego kontaktu mikroorganizmów ze zwierzętami lub za pośrednictwem łańcucha pokarmowego. Szczególnie niebezpieczne wydaje się przenoszenie genów oporności z patogenów powodujących zachorowania u zwierząt na szczepy wywołujące zachorowania u ludzi.

Należy przy tym pamiętać, że dokładny wpływ farmaceutyków na organizmy żywe nie został do końca poznany. W świecie naukowym każdego roku pojawią się wyniki nowych badań prowadzonych właśnie pod tym kątem.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organisation) zagrożenie niesione przez farmaceutyki obecne w wodzie lub innych częściach ekosystemów jest w stosunku do ludzi bardzo małe. Wykryte dotychczas stężenia są na razie zbyt niskie, aby powodować realne szkody w ludzkim organizmie. Nie ulega natomiast wątpliwości, że choć ilości leków wykrywane w wodzie pitnej są znacznie niższe niż minimalne dawki terapeutyczne, zauważono potrzebę ich monitorowania.

Usuwanie farmaceutyków z wody

Istnieje kilka metod, które rekomendują eksperci jako skuteczny sposób oczyszczania wody i ścieków. W tym kontekście wymienia się zazwyczaj chlorowanie i ozonowanie, naświetlanie promieniowaniem ultrafioletowym, a także liczne metody biologiczne, procesy membranowe oraz filtrację z wykorzystaniem zalet węgla aktywnego.

W warunkach domowych, przed farmaceutykami można się skutecznie bronić przy pomocy systemów odwróconej osmozy. To aktualnie jeden z najpopularniejszych sposobów uzdatniania wody, dzięki któremu dochodzi do eliminacji zanieczyszczeń nawet o wielkości pojedynczych jonów. Odwrócona osmoza to zatem gwarancja uzyskania czystej, zdrowej i smacznej wody do celów spożywczych. Przeczytaj również: Odwrócona osmoza to nie magia!

Woda w domu bez farmaceutyków, czyli jak uzdatniać kranówkę?

Nie ulega wątpliwości, że na rynku można dziś znaleźć duży wybór urządzeń bazujących na odwróconej osmozie. Producenci starają się jednocześnie do maksimum ograniczyć odrzut wody do kanalizacji, optymalizują gabaryty urządzeń i starają się dostosować swoje rozwiązania do potrzeb i oczekiwań użytkowników. Jeśli jesteś na etapie wyboru systemu odwróconej osmozy, warto rozważyć produkty polskiej marki Ecoperla. Jednocześnie zachęcam do zapoznania się z treścią artykułu:Jak wybrać kuchenny filtr do wody? Przegląd najlepszych rozwiązań

Wśród nich dużą popularnością cieszy się model Ecoperla Rosa z dołączonym zbiornikiem. Decydując się na zakup tego urządzenia, masz pewność, że z Twojego kranu popłynie oczyszczona i smaczna woda o niskim pH, dodatkowo wzbogacona cennym magnezem. Jeśli wolisz model bezzbiornikowy, świetnie sprawdzi się odwrócona osmoza Ecoperla Revo, wyposażona w inteligentny kranik z wyświetlaczem. Urządzenie pokazuje zużycie wkładów filtracyjnych oraz na bieżąco monitoruje jakość pobieranej wody. To doskonałe rozwiązanie dla osób, które wszystko lubią mieć pod kontrolą. Zainteresowanych tym rozwiązaniem odsyłam do materiału filmowego ze szczegółową recenzją Ecoperla Revo.

Jeśli natomiast pragniesz zachować 100% higieny podczas filtracji wody, dobrym rozwiązaniem będzie odwrócona osmoza Atlas Filtri OASIS DP SANIC z powłoką bakteriostatyczną. Więcej informacji o całej serii produktów Atlas Filtri Sanic znajdziesz w poprzednim artykule: Atlas Filtri Sanic - pełna higiena filtracji wody.

Farmaceutyki w wodzie - podsumowanie

Choć naukowcy nie poznali jeszcze do końca mechanizmu działania farmaceutyków w wodzie, pewne jest, że stanowią one spory problem, zarówno dla człowieka, jak i w przypadku lokalnych ekosystemów. Nawet niewielkie zanieczyszczenie farmaceutykami może wywoływać ogromne zmiany w środowisku. Niestety nawet pomimo wiedzy, jaką już dysponujemy na ten temat, problem stale rośnie. Zdając sobie sprawę z takiego zagrożenia, warto podjąć środki zaradcze przynajmniej w swoim domu. Czas pokaże natomiast, czy w przyszłości wodę przeznaczoną do spożycia będzie trzeba uzdatniać pod kątem zanieczyszczeń farmaceutykami.