Czy azotany i azotyny w wodzie mogą powodować nowotwory u człowieka?

Azotany i azotyny to pochodne, odpowiednio kwasu azotowego (V) HNO3 i kwasu azotowego (III) HNO2. Związki te należą do dość szerokiej grupy środków konserwujących przedłużających trwałość wielu produktów spożywczych. Generalnie azotany są uważane za bezpieczne dla człowieka, jednak azotyny, w dużym stężeniu, stają się toksyczne i prowadzą do wielu schorzeń. Azotany “naturalnie” obecne w produktach rolnych pojawiają się w nich zazwyczaj za sprawą stosowania użyźniających glebę preparatów mineralnych. W wyniku nawożenia trafiają także do wód powierzchniowych i mogą się znaleźć w wodzie wodociągowej. Od czasu do czasu pojawiają się informacje, że azotany i azotyny mogą powodować nowotwory. Jak wygląda rzeczywistość? Czy wysokie stężenie azotanów w wodzie należy w jakiś sposób regulować?

Związki azotu w kontekście ludzkiego zdrowia

Azotany to nie tylko powszechny element ludzkiej diety, ale też związki syntetyzowane w organizmie z argininy (białko z grupy aminokwasów kodujących DNA). Zazwyczaj znajdują się jednak w warzywach, przy czym największe stężenie azotanów notuje się w korzeniach i nowalijkach. Nieco na temat tych związków pisałem już wcześniej w artykule:Szokujące fakty na temat azotanów. Sprawdźmy tym razem, jaki wpływ mają na ludzkie zdrowie azotany w wodzie, jeśli będą spożywane w nadmiarze. W połowie XX w. po raz pierwszy pojawiły się informacje dotyczące szkodliwości azotanów w pożywieniu. Obawy te nasiliły się w latach 70. po zaobserwowaniu, że mogą one reagować z aminami drugorzędowymi. W wyniku tych reakcji powstają bowiem rakotwórcze N-nitrozoaminy.

Azotany, niebezpieczne azotyny i kancerogenne nitrozaminy

Naukowcy podkreślają, że na drodze reakcji chemicznych zachodzących wewnątrz organizmu, pod wpływem działalności flory bakteryjnej lub niskiego pH żołądka, azotany ulegają przemianom w azotyny, z których finalnie powstają N-nitrozoaminy o właściwościach kancerogennych. Badania potwierdzają ich związek (choć nie bezpośredni) z rozwojem nowotworu przełyku, żołądka, jelita grubego, trzustki, stercza, jajników oraz piersi. U dzieci podnoszą również ryzyko zachorowania na białaczkę. Przy wysokich stężeniach, N-nitrozoaminy mogą wchodzić w reakcje z hemoglobiną prowadząc do niedotlenienia tkanek. Należy pilnować podaży azotanów szczególnie w przypadku dzieci poniżej 1 roku życia. W sytuacji zatrucia azotynami dochodzi natomiast do wystąpienia tzw. sinicy, charakteryzującej się silnym, niebieskawym zabarwieniem skóry i błon śluzowych ciała. Nadmierna podaż azotanów w diecie może w efekcie prowadzić także do uszkodzenia wątroby, owrzodzenia i krwawienia jelit. Przypuszcza się także, że związki te mogą stanowić przyczynę przedwczesnych porodów oraz niskiej masy urodzeniowej.

Skąd biorą się azotany i azotyny w Twojej wodzie?

Azotany pojawiają się zazwyczaj w wodzie studziennej, szczególnie na terenach rolniczych o dużym zagęszczeniu pól uprawnych. Ich nadmiar jest zazwyczaj wywołanym powszechnym stosowaniem nawozów azotowych, na przykład na bazie amoniaku. Niekiedy powodem dużego stężenia azotanów w wodzie studziennej może być nieszczelna instalacja szamba. Związki te stanowią bowiem produkt uboczny procesu nitryfikacji amoniaku i soli amonowych. Azotany w wodzie pochodzą jednak przede wszystkim z oprysków. Stosowane w rolnictwie nawozy przedostają się z gleby do wód powierzchniowych i podziemnych, gdzie łatwo dochodzi do ich kumulacji.

W jaki sposób zapobiegać występowaniu azotanów w wodzie?

Azotanów nie można wyeliminować z wody w procesach strącania osadów i koagulacji. Alternatywą jest zastosowanie systemu odwróconej osmozy (proces membranowy). Świetnie sprawdzi się także wymiana jonowa (z wykorzystaniem silnie zasadowych anionitów), metody biologiczne (proces denitryfikacji heterotroficznej i autotroficznej) lub rozcieńczanie wody z azotanami wodą czystą.

Usuwanie azotanów można prowadzić zarówno punktowo (szczególnie w przypadku wody przeznaczonej do bezpośredniego spożycia), jak i kompleksowo w całej instalacji. To, jaką metodę wybierzesz zależy przede wszystkim od Twojego budżetu oraz oczekiwanych efektów.

Zanim jednak przystąpisz do działania, przyda się profesjonalna analiza wody, dzięki której poznasz dokładny skład swojej kranówki. Przeczytaj, co musisz wiedzieć, zanim zlecisz badanie wody. Zobaczysz w ten sposób, czy azotany stanowią faktyczny problem, a przy okazji sprawdzisz, czy w wodzie nie ma innych przekroczeń.

Zgodnie z aktualnie obowiązującymi w Polsce normami dopuszczalne stężenia azotanów w wodzie nie powinno przekraczać 50 mg/l, natomiast w przypadku azotynów jest to zaledwie 0,5 mg/l. Według zaleceń WHO dobowe spożycie azotanów wraz z wodą i pokarmami, nie powinno z kolei przekraczać 5 mg/kg masy ciała człowieka.

Usuwanie azotanów w całym domu

Aby pozbyć się problemu w całym domu najlepiej sprawdzi się stacja do usuwania azotanów z wody. Idealnym przykładem takiego rozwiązania jest Ecoperla Nitratower dostępna w aż trzech rozmiarach. Jest to centralne dwuczęściowe urządzenie, regenerowane roztworem solanki. Butla ciśnieniowa, wyposażona w automatyczną głowicę sterującą, wypełniona została specjalnym złożem filtracyjnym, które redukuje nie tylko wysokie stężenie azotanów, ale usuwa również siarczany. Drugim elementem stacji jest zbiornik na sól przeznaczoną do regeneracji złoża. Dodatkowo, dzięki Ecoperla Smart System nie musisz się obawiać wysokich kosztów eksploatacyjnych. Sprawdź koniecznie, jak działa Ecoperla Nitratower na poniższym filmie.

Odwrócona osmoza na redukcję azotanów z wody

Jeśli chcesz usuwać azotany tylko w wybranym punkcie poboru, wówczas najlepszym rozwiązaniem jest system odwróconej osmozy. Membrana osmotyczna usunie z wody nie tylko azotany i azotyny, ale także patogeny, toksyny i metale ciężkie z dokładnością do pojedynczych jonów. Jeśli chcesz wiedzieć, jak działa odwrócona osmoza, zachęcamy do zapoznania się z poniższym materiałem filmowym.

W tym przypadku masz do wyboru kilka urządzeń. Największą popularnością cieszy się obecnie system odwróconej osmozy Ecoperla Rosa umożliwiający pobieranie wody na dwa sposoby. Otrzymana w ten sposób woda sprawdzi się doskonale do uzupełniania ekspresu do kawy lub innych sprzętów drobnego AGD, jest idealna do przygotowaniu dań i napojów gorących oraz do płukania warzyw, albo owoców. Jeśli dodatkowo przepłynie przez wkład rewitalizujący Ecoperla Elixir będzie bogatsza w magnez, a przez to idealna do bezpośredniego spożycia. Do usuwania azotanów w warunkach domowych sprawdzi się również nowoczesny system Ecoperla Revo bez zewnętrznego zbiornika na magazynowanie wody, szczególnie przydatny, kiedy dysponujesz mocno ograniczoną przestrzenią. Przeczytaj również: Jak serwisować odwróconą osmozę w kuchni?

Czysta i bezpieczna woda to podstawa zdrowia

Azotany w wodzie to problem, z którym na szczęście łatwo można sobie poradzić. Zamiast się martwić, wystarczy bowiem podjąć odpowiednie kroki. Na rynku dostępne są różne metody, dzięki którym z Twojego kranu popłynie czysta, zdrowa i smaczna woda bez żadnych zanieczyszczeń. Jeśli nie wiesz, co wybrać, skontaktuj się z nami. Wspólnie na pewno znajdziemy idealne rozwiązanie.