Mętna woda z kranu - jaka jest przyczyna?

Niezależnie od ujęcia zdarza się, że woda, która leci z kranu jest mętna. To może wzbudzać niepokój użytkowników. Dla wielu z nich jest sygnałem ostrzegawczym, że z takiej wody nie powinno się korzystać. Czy taki wyrok jest jednak słuszny? Czym jest mętność wody? Z czego dokładnie wynika? W jaki sposób można ją usuwać z wody?

Czym jest mętność wody?

Mętność wody jest parametrem fizycznym i cechą optyczną, która określa zdolność do pochłaniania i rozpraszania promieni świetlnych. Mętność wody jest wyrażana w NTU, czyli nephelometric turbidity unit, co można przetłumaczyć jako nefelometryczną jednostkę mętności. Jednostka 1 NTU jest równoznaczna z 1 mg/dm3 SiO2 (skala krzemionkowa).

Mętność wody jest też definiowana jako zmniejszenie przezroczystości cieczy spowodowane występowaniem substancji nierozpuszczalnych, alternatywnie jako zdolność do absorbowania promieni świetlnych na skutek obecności w wodzie bardzo drobnych zawiesin.

Nie można mówić o jednym źródle, rodzaju, właściwościach fizycznych i chemicznych cząstek zawiesin tworzących mętność wody. Co ciekawe, mętność nie zawsze musi być sygnałem ostrzegawczym przed zagrożeniem zdrowotnym.

Sam wzrost mętności wody nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia, choć jest częstą przyczyną skarg konsumentów i powodem odrzucenia takiej wody, jako źródła wody użytkowej i spożywczej. O tym, czy dana woda nadaje się do wykorzystania w dużej mierze decydują przyczyny mętności wody, a także lokalne uwarunkowania.

Przy ocenie duże znaczenie ma rodzaj źródła wody, a więc to, czy pochodzi ona z ujęć mieszanych, podziemnych czy powierzchniowych. Jeśli natomiast chodzi o lokalne uwarunkowania, to tutaj warto wymienić: warunki geomorfologiczne, hydrogeologiczne, hydrologiczne, czynniki atmosferyczne.

Jak się bada mętność wody?

W pomiarach mętności wody najważniejsza jest zasada, że strumień światła przenika przez warstwę wody o całkowitej przejrzystości bez żadnych zakłóceń. Jeśli w wodzie znajdują się natomiast cząstki zawiesin, światło ulega rozproszeniu lub absorpcji. Zakłócenia mogą być różne – wiele zależy od wielkości, kształtu, ilości, barwy, współczynnika refrakcji zawiesin. Ogólnie w najprostszym ujęciu przyjmuje się, że intensywność światła ulegającego rozproszeniu zwiększa się wraz ze wzrostem mętności wody.

W przypadku wody przeznaczonej do celów spożywczych najczęściej obecnie bada się rozproszenie światła pod kątem 90 stopni. Mierniki wykorzystywane do pomiaru tego typu właściwości są nazywane nefelometrami.

Skąd się bierze mętność wody?

Charakter mętności wody jest zależny między innymi od:

• Rodzaju wody ujmowanej
• Cech fizycznych wody ujmowanej
• Cech chemicznych wody ujmowanej
• Cech mikrobiologicznych wody ujmowanej
• Stanu technicznego sieci dystrybucji

Do jednych z częstszych powodów pojawienia się mętności wody można zaliczyć obecność związków nieorganicznych. Mowa tu między innymi o: cząstkach gleby, ile, mule, substancjach mineralnych (węglan wapnia, sole żelaza i manganu). Równie częstą przyczyną mętności wody są zawiesiny organiczne, czyli resztki roślin, które mogą przenikać do wody wraz z opadami, resztki pochodzenia zwierzęcego, odchody, rozdrobnione substancje organiczne, koloidy, glony, mikroorganizmy, fragmenty biofilmu, korozji, pierwotniaki.

Mętność wody a skażenie mikrobiologiczne

Przeprowadzono wiele badań związanych z korelacją między mętnością wody a skażeniem mikrobiologicznym wody. Liczne prace badawcze udowadniają związek między mętnością wody powierzchniowej, a występowaniem skażenia bakteriologicznego. W tym kontekście powiązanie należy jednak rozpatrywać jako możliwość podwyższonego ryzyka występowania, a nie bezwzględne zagrożenie.

Jeśli mętność wynika z bytowania w wodzie mikroorganizmów, to najczęściej mowa tu o: bakteriach, pierwotniakach chorobotwórczych, planktonie, sinicy, glonach. Wszystkie negatywnie wpływają na smak i zapach wody, a w dodatku stanowią potencjalne źródło substancji toksycznych. Wzrost mętności ściśle związany z pogorszeniem jakości wody pod względem mikrobiologicznym najczęściej jest wynikiem spływu wód opadowych oraz tych, pochodzących z topniejącego śniegu.

Mętność wody może mieć wpływ na wzrost drobnoustrojów w instalacji i w wodzie. Należy ją zwalczać, zwłaszcza w przypadkach, kiedy w wodzie zostały wykryte mikroorganizmy i chcemy z nimi walczyć za pomocą dezynfekcji promieniowaniem UV. Ta cecha wody skutecznie blokuje działanie lamp bakteriobójczych na drobnoustroje, a przez to oczyszczanie jest nieskuteczne.

Mętność wody a zanieczyszczenia chemiczne

W przypadku podziemnych ujęć wody, do powstawania mętności może przyczyniać się nadmiar substancji chemicznych znajdujących się w wodzie. Już wyżej wspomniane tlenki żelaza, manganu, glinu, związki wapnia, organiczne substancje wielkocząsteczkowe zaliczane do związków humusowych mają niebagatelny wpływ na tą właściwość wody.

Wszystkie wymienione substancje, nawet w stężeniach powodujących zmianę barwy, smaku i zapachu wody, nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ludzkiego. Mają za to negatywny wpływ na odczucia użytkowników oraz stan techniczny urządzeń i instalacji.

Przede wszystkim mętna woda wygląda na brudną, a więc i niezdatną do spożycia czy użytkowania. Mówiąc wprost – nie budzi zaufania i jest częstą przyczyną skarg. Mimo tego, że w wielu przypadkach nadaje się do podstawowych zastosowań w gospodarstwie domowym, konsumenci rezygnują z jej poboru.

Wysoka mętność wody może przyczyniać się do powstawania przebarwień na armaturze, a także pranych tkaninach. Obserwowanymi skutkami są także osady i naloty powstające na nawierzchniach mających styczność z wodą. Sporym kłopotem może być przytykanie przez osady przewodów i instalacji. Ponadto mętność wody może skutkować ścieraniem oraz erozją rur i kształtek.

Warto zwrócić uwagę na problem występowania substancji humusowych w wodzie, która ma być poddawana dezynfekcji chemicznej. Jest to potencjalne źródło tworzenia się produktów ubocznych dezynfekcji o toksycznym oddziaływaniu w dużych stężeniach.

Główny Inspektorat Sanitarny zwraca również uwagę na fakt, że iły oraz gliny, tworzące zawiesiny w wodzie w ujęciach mieszanych, a także powierzchniowych, mogą wiązać występujące w glebie zanieczyszczenia chemiczne takie jak pestycydy, a następnie uwalniać je do wody.

Wymagania dotyczące mętności wody

Jednym z najważniejszych dokumentów regulujących kwestie związane z mętnością wody jest dyrektywa Rady 98/83/WE z 3 listopada 1998 roku. Jej wymagania powinny zostać wdrożone we wszystkich państwach członkowskich UE. Wymagania dotyczące mętności wody zostały jednak określone w sposób opisowy i dość ogólny. Przyjęto, że wskaźnik mętności wody powinien być utrzymywany na jak najniższym możliwym poziomie.

Zastosowania do wymienionej dyrektywy znajdziemy w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia dotyczącym jakości wody przeznaczonej do spożycia. Podstawowym kryterium jest akceptowalność poziomu mętności przez użytkowników wody. Zalecanym zakresem mętności wody, jednak niewymagającym utrzymania za wszelką cenę, jest 1,0 NTU.

Zalecenie zapisane w rozporządzeniu ma charakter ogólny i odnosi się do wody pobieranej z każdego ujęcia.

Jak redukować mętność wody z kranu?

Mętność wody oraz osady można usuwać za pomocą różnych systemów uzdatniania wody. Najczęściej stosuje się filtrację mechaniczną opartą na filtrach narurowych zaopatrzonych w odpowiednie wkłady bądź kolumnach filtracyjnych ze specjalnie dostosowanym złożem.

Mechaniczne filtry narurowe

Rozwiązaniem, które jest najczęściej stosowane w przypadku występowania mętności wody są filtry narurowe wyposażone w odpowiedni wkład filtracyjny do usuwania zanieczyszczeń mechanicznych.

Rynek obfituje w różne opcje, i tak możemy wybrać wkłady filtracyjne piankowe lub sznurkowe. Ciekawą opcję stanowią rękawy filtracyjne wykonane z nylonu bądź poliestru. Do nieco rzadziej stosowanych można zaliczyć wkłady siatkowe. Więcej informacji o filtrach mechanicznych znajdziesz w artykule: Narurowy filtr mechaniczny - co warto wiedzieć przed wyborem?

Szczególną uwagę warto zwrócić na filtry narurowe z powłoką bakteriostatyczną, dzięki której filtracja wody staje się w pełni bezpieczna i higieniczna. Takim rozwiązaniem jest choćby Atlas Filtri Sanic. O tych produktach więcej w artykule: Atlas Filtri Sanic - pełna higiena filtracji wody

Kolumny filtracyjne

W niektórych przypadkach filtry narurowe mogą okazać się niewystarczającym lub mało opłacalnym rozwiązaniem ze względu na dużą ilość zanieczyszczeń znajdujących się w wodzie. Bardziej wydajną alternatywą mogą być kolumny filtracyjne.

To duże butle ciśnieniowe wypełnione specjalnym złożem, zazwyczaj w postaci piasku kwarcowego, sterowane najczęściej za pomocą ręcznej głowicy sterującej. Największą zaletą wyboru takiego rozwiązania jest bardzo duża powierzchnia filtracyjna oraz długa żywotność materiału filtracyjnego. W zależności od wybranego złoża i jakości wody, taka kolumna filtracyjna jest w stanie pracować bez przerwy nawet 5 do 10 lat.

Ciekawą propozycją do gospodarstw domowych jest kolumna filtracyjna Ecoperla Sedimentower – produkt polskiej marki, odznaczający się wysoką jakością. Jest dostępna w trzech różnych rozmiarach do wyboru: Ecoperla Sedimentower S, Ecoperla Sedimentower M, Ecoperla Sedimentower L.