Lampy bakteriobójcze - co warto o nich wiedzieć?

Lampy bakteriobójcze są dość znanymi urządzeniami do uzdatniania wody. Wiele osób wie, że są polecane do dezynfekcji i ochrony przed bakteriami. Dość powszechnie znanym jest również fakt, że działanie opiera się o promieniowanie UV. Jak jednak dokładnie działają lampy bakteriobójcze? Dlaczego cieszą się tak dużą popularnością?

Najgorszym koszmarem osób użytkujących wodę z własnego ujęcia oraz zakładów wodociągowych jest skażenie bakteriologiczne wody. Walka z nim jest bardzo uciążliwa, a brak działań i spożywanie zanieczyszczonej biologicznie wody może prowadzić do ciężkich zatruć pokarmowych. Na taką sytuację szczególnie powinny uważać gospodarstwa domowe zamieszkałe przez osoby starsze i dzieci - są to grupy najmniej odporne na działanie mikroorganizmów. Znane są w historii przypadki, gdzie przez bakterie w wodzie doszło do epidemii w okolicy zdarzenia.

Zakłady wodociągowe za wszelką cenę próbują nie dopuszczać do powstawania takich sytuacji. W związku z tym starają się dezynfekować wodę różnymi sposobami. Używają chloru gazowego, dwutlenku chloru, chloramin, ozonu, nadmanganianu potasu. Jest to uzdatnianie na masową skalę. Co jednak mają zrobić właściciele własnych ujęć, którzy chcieliby uzdatniać wodę na własną rękę, tylko dla swoich potrzeb?

W tym przypadku również najczęstszą metodą dezynfekcji są związki chloru, jednak ma to swoje wady. Przez tą substancję zmianie może ulec smak i zapach wody, w dodatku mogą powstawać związki niespecjalnie korzystne dla zdrowia. Chlorowanie nie zawsze się sprawdza. W niektórych instalacjach mogą znajdować się zastoje, gdzie związki chloru przestają być aktywne, a mikroorganizmy znajdują idealne środowisko do ponownego rozwoju.

Chlorowanie może okazać się nieskuteczne także z powodu złego połączenia instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej, nieodpowiednio dobranej dawki chloru, wylewania nieczystości na pola uprawne.

Osoby korzystające z własnych ujęć, które zdają sobie sprawę z tego, że samo chlorowanie może być niewystarczające, poszukują innych metod, mniej inwazyjnych w stosunku do wody i jej właściwości organoleptycznych. Jedną z takich metod jest właśnie dezynfekcja wody za pomocą promieniowania UV. Te urządzenia są rekomendowane do montażu w domach korzystających z własnej studni, ponieważ pobierana woda podlega stałej dezynfekcji.

Najważniejsze zalety lamp bakteriobójczych

Jedną z najważniejszych zalet lamp bakteriobójczych jest to, że do działania nie potrzebują dodatkowo żadnych środków chemicznych. Promieniowanie UV nie zmienia właściwości organoleptycznych wody. Nie trzeba się przejmować tym, że środki chemiczne trafią do instalacji w niewłaściwych ilościach.

Ważne jest to, że lampy bakteriobójcze działają natychmiast i są praktycznie bezobsługowe. Wystarczy jedynie raz na rok wymienić żarnik.

Podczas działania lampy bakteriobójczej zniszczeniu ulegają także mikroorganizmy uodpornione na działanie chloru takie jak: Giardia lamblia, Cryptosporidium parvum. W dodatku podczas dezynfekcji nie tworzą się żadne produkty uboczne.

Sam proces dezynfekcji za pomocą promieni UV nie szkodzi środowisku. W dodatku lampy bakteriobójcze nie zajmują zbyt wiele miejsca. W porównaniu z dezynfekcją środkami chemicznymi, promieniowanie UV nie jest aż tak absorbujące, nie potrzebuje naszej uwagi, czasu, nie trzeba wykonywać tylu czynności.

Wiele osób do stosowania lamp bakteriobójczych przekonuje również wygoda i w miarę niskie koszty eksploatacji. Lampy UV nie wymagają regularnego zakupu środków chemicznych, zmiany ustawień dozowania, kontrolowania poziomu środków chemicznych w zbiorniku czy wszelkich czynności związanych z dbaniem i eksploatacją.

Jak wyglądają lampy bakteriobójcze?

Obecnie powstają naprawdę różne pod względem budowy lampy bakteriobójcze. Standardowe modele składają się z: obudowy wykonanej ze stali nierdzewnej, żarnika UV oraz układu zasilającego.

Warto pamiętać, że w miejscu montażu lampy bakteriobójczej musi znaleźć się dostęp do prądu elektrycznego. Tylko dostarczenie odpowiedniego napięcia jest w stanie aktywować lampę UV i zapewnić jej pełną moc działania.

Aby lampa bakteriobójcza mogła działać, niezbędne jest sztuczne wytworzenie promieniowania ultrafioletowego. W tym celu stosuje się gazowe żarniki UV wytworzone ze szkła kwarcowego. Wewnątrz znajdują się opary rtęci. Za sprawą zasilania elektrycznego są poruszane i zaczynają emitować promieniowanie o określonym spektrum.

Czym jest i jak działa promieniowanie UV?

Promienie ultrafioletowe to inaczej promieniowanie elektromagnetyczne o długości fal krótszej od zakresu światła widzialnego. W lampach bakteriobójczych do wody stosowane jest najczęściej promieniowanie UV-C, które mieści się w zakresie 100-280 nm. Za obszar promieniowania o największym działaniu bakteriobójczym uznawane jest 240-280 nm.

Liczne eksperymenty i badania naukowe dowiodły, że największe działanie na mikroorganizmy ma promieniowanie o długości 254 nm. Producenci tworząc lampy UV dążą więc do uzyskania tej wartości.

Na skuteczność działania lampy bakteriobójczej ma wpływ dawka promieniowania, a także odporność mikroorganizmów na jego działanie.

Aby wyjaśnić jak na organizmy żywe działa promieniowanie UV, trzeba zacząć od tego, że każdy organizm żywy ma swój kod genetyczny. Żadne stworzenie, nawet najmniejsze, nie jest przystosowane i uodpornione na działanie promieniowania ultrafioletowego, dlatego to wciąż jest tak skuteczne.

W trakcie naświetlania wody z mikroorganizmami zachodzi szybka reakcja fotochemiczna, podczas której zniszczeniu ulega zapis genetyczny. Wskutek tego nie może dochodzić do dalszego podziału komórek, a wszystkie funkcje metaboliczne ulegają zatrzymaniu. Mikroorganizmy są całkowicie likwidowane bądź nie są w stanie się dalej rozmnażać. W taki sposób przestają stanowić zagrożenie dla człowieka.

Promienie UV-C doskonale radzą sobie z wyniszczaniem bakterii, wirusów, drożdży, pleśni.

Jak to właściwie działa?

Sposób działania lamp bakteriobójczych często porównuje się do działania żarówek oświetleniowych. Zaczynają działać tuż po uruchomieniu i nagrzaniu się, co trwa chwilę. W modelach o standardowej budowie woda przepływa przez środek lampy UV. Podczas przepływu jest naświetlana promieniami ultrafioletowymi. Następnie wypływa z wnętrza lampy i zdezynfekowana jest dostarczana do odbiorców.

Dodatkowe funkcje w lampach UV

Na rynku można spotkać się z naprawdę różnymi rodzajami lamp bakteriobójczych. Są modele podstawowe, ale także bardziej zaawansowane, z dodatkowymi funkcjami.

Do najbardziej podstawowych funkcji nalezą cyfrowe wyświetlacze wskazujące obecny czas pracy żarnika, alarmy dźwiękowe i świetlne wskazujące na potrzebę wymiany żarnika na nowy. Istnieją też funkcje pomagające uporać się z zanieczyszczeniem osłony żarnika.

Jedną z nich jest system czyszczący, który stanowią elastyczne pierścienie umiejscowione na kwarcowych rurach osłonowych. Są połączone ze specjalnym mechanizmem, dzięki czemu co jakiś czas przesuwają się po rurach i dokładnie je oczyszczają od wewnątrz.

Inną ciekawą funkcją, którą można znaleźć w niektórych lampach bakteriobójczych jest deflektor. Są to specjalne pierścienie, które montuje się na wlocie wody do lampy UV. Zapewniają równomierne rozprowadzanie wody po lampie, dzięki czemu promienie UV mają szansę na dokładne naświetlenie wody.

Interesującą opcją jest urządzenie do zmierzenia natężenia promieniowania. Zazwyczaj występuje w formie czujnika wbudowanego w lampę. Dzięki takiemu drobnemu urządzeniu możliwa jest stała kontrola działania lampy UV. To rozwiązanie pozwala na szybką reakcję w przypadku, gdyby dezynfekcja była przeprowadzana w nieprawidłowy sposób.

Jak zwiększyć wydajność lampy bakteriobójczej?

Lampy bakteriobójcze bardzo dokładnie usuwają z wody mikroorganizmy, jednak kompletnie nie radzą sobie z usuwaniem innych zanieczyszczeń. Jeśli więc chcemy, aby nasze urządzenie działało prawidłowo i faktycznie dezynfekowało wodę, w wielu przypadkach konieczne będzie założenie dodatkowych filtrów uzdatniających wodę.

Najczęściej czystość wody z własnego ujęcia pozostawia wiele do życzenia. Jednym z głównych problemów są cząstki mechaniczne, metale ciężkie. Jeśli znajdą się w wodzie, która będzie przepływała przez lampę UV, mogą spowodować kilka niedogodności.

Po pierwsze mogą szybko zanieczyszczać osłonkę żarnika. To może prowadzić do wielu komplikacji, ciągłej potrzeby oczyszczania, zdejmowania osłonki, co może doprowadzić do zbicia lub uszkodzenia. Trzeba też częściej wyłączać lampę od prądu, co powoduje skrócenie pracy samego żarnika. Po drugie większe cząsteczki mogą odkładać się w lampie UV, zapychać ją i prowadzić do awarii. Po trzecie pod cząstkami podczas przepływu przez lampę bakteriobójczą mogą ukrywać się mikroorganizmy. W taki sposób nie dosięgają ich promienie UV, ich DNA nie ulega uszkodzeniu. W rezultacie może to prowadzić do ponownego zanieczyszczania wody.

Filtr mechaniczny w przypadku lamp bakteriobójczych jest niezbędnym minimum, choć często to nadal nie jest wystarczające. Czasami należy zamontować odżelaziacz, zmiękczacz wody. Wszystko zależy od jakości wody. Najlepiej wykonać analizę wody i dowiedzieć się, jak dokładnie wygląda sytuacja.

Jak dbać o lampę bakteriobójczą?

Przede wszystkim stale należy kontrolować i dbać o stan czystości rury kwarcowej. Jeśli będzie zanieczyszczona, zmniejszy się skuteczność działania promieni ultrafioletowych.

Należy pamiętać o tym, że lampy bakteriobójcze są stworzone do nieprzerwanej pracy i należy je wyłączać z zasilania tylko w wyjątkowych sytuacjach lub kiedy mamy zamiar nie korzystać z wody więcej niż kilka dni.

Po jakichkolwiek pracach, każdorazowym odłączeniu od prądu lub kiedy dalej do instalacji przedostanie się skażona woda, należy przeprowadzić dokładną dezynfekcję całej instalacji.

Jeśli w gospodarstwie zdarzają się częste przerwy w dostawie prądu, najlepiej do lampy UV dokupić UPS, aby w razie awarii mógł podtrzymać pracę lampy.

Żarnik należy koniecznie wymieniać po czasie wskazanym przez producenta. Zazwyczaj jest to 9000 godzin, czyli 12 miesięcy, Po tym czasie może nam się wydawać, że wszystko jest w porządku, a niekoniecznie tak musi być w rzeczywistości. Po czasie wskazanym przez producenta znacznie spada wydajność promieniowania UV – może zmniejszyć się na tyle, że przestanie prawidłowo dezynfekować wodę.

Dodatkowo co kilka lat powinna zostać wymieniona osłonka żarnika. Trzeba pamiętać o tym, że osłonki, ani żarnika nie wolno dotykać rękoma. Należy zawsze zaopatrzyć się w rękawiczki ochronne. Przyczyną podjęcia takich kroków jest możliwość przedostawania się mikroorganizmów z dłoni na powierzchnię elementów lampy bakteriobójczej.

Gdzie zamontować lampę bakteriobójczą?

Lampa bakteriobójcza powinna zostać zamontowana na wejściu wody do budynku za innymi urządzeniami uzdatniającymi wodę oraz za hydroforem.

Sam montaż nie jest trudny, natomiast trzeba pamiętać, że lampa UV powinna zostać zainstalowana poziomo, a nie w pionie. Dzięki temu warunki pracy będą o wiele lepsze, a przepływ nieco wolniejszy (spowoduje to dłuższy czas naświetlania).

Czy ta metoda ma jakieś wady?

Lampy bakteriobójcze stanowią dobre zabezpieczenie przed mikroorganizmami, jednak nie jest to metoda wolna od wad.

Dla niektórych wadą lamp UV może być to, że nie mają wpływu na inne zanieczyszczenia. Usuwają z wody bakterie, wirusy i grzyby, jednak inne substancje nadal pozostają. Jeśli woda ma na przykład wysokie stężenie żelaza, przez co źle smakuje i wygląda, to promieniowanie UV tego nie zmieni.

Co więcej, są to urządzenia bardzo czułe na uszkodzenia. Obecność zanieczyszczeń mechanicznych potrafi doprowadzić do awarii, a w dodatku (jak już wspominaliśmy wyżej) przez inne zanieczyszczenia obecne w wodzie, ta może być mniej dokładnie dezynfekowana.

Minusem może być też fakt, że dezynfekcja odbywa się miejscowo. To oznacza, że po opuszczeniu lampy UV woda może ulec ponownemu zanieczyszczeniu na którymś z odcinków instalacji.

Kilka ważnych rad dla kupujących

Na koniec przygotowaliśmy dla Was kilka ważnych rad, dzięki którym łatwiej będzie podjąć decyzje zakupowe i zdecydować się na konkretne urządzenie.

Dokładnie określ jakość wody oraz przepływ. Klarowność również jest dość istotną daną.

Dowiedz się więcej o producencie lampy bakteriobójczej oraz asortymencie

Sprawdź czy lampy UV danego producenta posiadają ważne certyfikaty

Zwróć uwagę na deklarowany czas pracy promiennika.

Działanie lamp bakteriobójczych wcale nie jest tak skomplikowane, jak mogłoby się wydawać. Promieniowanie ultrafioletowe to nie jest pic na wodę lecz faktycznie działający i skuteczny sposób dezynfekcji wody.

Lampy UV, jak każde urządzenia, mają swoje plusy i minusy. W przypadku gospodarstw z własnym ujęciem wody mogą stanowić jednak dobry sposób na ochronę przed mikroorganizmami w wodzie. Najważniejsze jest przecież, aby cała rodzina korzystała z wody najwyższej jakości, bezpiecznej dla zdrowia.